Chúa Thác Bờ, đặc biệt là hai bà Chúa, đóng một vai trò quan trọng trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam, đặc biệt là trong hệ thống tín ngưỡng Tứ phủ. Tuy nhiên, vị trí và vai trò cụ thể của hai bà trong Tứ phủ vẫn còn nhiều tranh cãi và chưa có một quy chuẩn thống nhất.
Tại sao có sự khác biệt?
- Tính đa dạng của Tứ phủ: Tín ngưỡng Tứ phủ là một hệ thống tín ngưỡng dân gian rất rộng lớn và đa dạng, với nhiều dòng khác nhau, mỗi dòng lại có những đặc trưng riêng về hệ thống thần linh.
- Truyền miệng dân gian: Nhiều thông tin về các vị thần trong Tứ phủ được truyền miệng qua nhiều thế hệ, qua đó có thể có những biến đổi và khác biệt.
- Sự kết hợp với tín ngưỡng địa phương: Tại mỗi vùng miền, Tứ phủ lại có sự kết hợp với các tín ngưỡng địa phương, tạo ra những đặc trưng riêng.
Chúa Thác Bờ trong Tứ phủ: Một số quan điểm
- Thường được thờ phụng: Hai bà Chúa Thác Bờ thường được thờ phụng trong các đình, chùa, miếu, đặc biệt là ở những vùng có ảnh hưởng của tín ngưỡng Mường.
- Liên kết với các vị thần khác: Hai bà thường được thờ cùng với các vị thần khác trong Tứ phủ như: Tứ phủ Thánh cô, Tứ phủ Thánh cậu, Thiên Y A Na, Thánh mẫu Thiên Y A Na, Mẫu Thượng Ngàn,...
- Vai trò bảo trợ: Hai bà được xem như những vị thần bảo trợ cho những người làm nghề sông nước, buôn bán, hoặc những người sinh sống gần sông, hồ.
Vì sao Chúa Thác Bờ lại được thờ trong Tứ phủ?
- Công lao lịch sử: Hai bà đã có công lớn trong việc giúp vua Lê Lợi vận chuyển lương thực, thuyền bè qua Thác Bờ, góp phần vào sự nghiệp chống giặc ngoại xâm.
- Tinh thần nhân văn: Câu chuyện về hai bà thể hiện tinh thần tương thân tương ái, giúp đỡ lẫn nhau trong cộng đồng.
- Sức mạnh tâm linh: Người dân tin rằng, hai bà có khả năng phù hộ độ trì cho cuộc sống của họ.
